Het minimumloon: een alternatieve oplossing

Het minimumloon is een garantie dat werknemers voldoende betaald krijgen voor hun werkzaamheden. Het kan echter ook een belemmering zijn voor werkgevers om iemand aan te nemen. Het kan geen kwaad eens goed na te denken of het minimumloon wel in de huidige vorm moet blijven bestaan, of dat een alternatieve oplossing in de vorm van belastingmaatregelen beter is.

Het minimumloon

Het minimumloon is in Nederland ingevoerd in 1968. Iedereen die werkt krijgt minimaal dit inkomen. Het is bedoeld om te zorgen dat werknemers niet het risico lopen uitgebuit te worden door werkgevers. Bovendien moet het er voor zorgen dat werken meer oplevert dan thuiszitten met een uitkering. Het minimumloon heeft echter ook een aantal nadelen.

Werkgelegenheid en het minimumloon

Werkloosheid

De arbeidsmarkt werkt volgens het principe van vraag en aanbod. Als er veel vraag is naar een product of dienst en er is maar weinig aanbod, dan zal de prijs hoog zijn. Andersom geldt dit ook: als er weinig vraag is maar het aanbod is groot, dan zal de prijs laag zijn. Ergens in het midden is een prijs te vinden waarbij vraag en aanbod gelijk zijn. De markt is in evenwicht bij die prijs. Als nu de prijs kunstmatig hoog gehouden wordt, dan zal de vraag naar arbeid kleiner worden. Het evenwicht kan niet bereikt worden. Op deze manier zorgt het minimumloon voor minder werkgelegenheid en een grotere werkloosheid.

Werkzekerheid

Als een werkgever veel voor een werknemer moet betalen die relatief eenvoudige klusjes doet, zal hij extra goed nadenken voor hij iemand in vaste dienst neemt. Eerder zal hij geneigd zijn de werknemer een tijdelijk contract te geven. Daardoor zal hij bij onvoorziene omstandigheden makkelijker van de werknemer af kunnen komen om zo kosten te besparen. Er zijn toch voldoende mensen beschikbaar die hetzelfde werk kunnen doen, dus hij kan altijd weer iemand aannemen. Veel werknemers willen echter een vast contract. Niet alleen om zelf zekerheid te hebben over hun inkomen, maar ook om bijvoorbeeld makkelijker een hypotheek te kunnen afsluiten.

Alternatieven voor arbeid

De meeste ondernemingen streven ernaar zoveel mogelijk winst te maken. Hierbij moeten ze soms een afweging maken tussen het inhuren van werknemers, het verplaatsen van werk naar het buitenland of het vervangen van werknemers door machines.

Als werknemers duurder worden, zal het eerder voorkomen dat het goedkoper is de productie te verplaatsen naar een land waar arbeid goedkoper is. Het product moet dan misschien wel verder vervoerd worden, wat hogere kosten oplevert, maar als arbeid maar duur genoeg wordt, kan dit toch wel uit.

Een tweede mogelijkheid voor bedrijven is om arbeid zoveel mogelijk te vervangen door machines. Hoe duurder arbeid wordt, hoe eerder het punt bereikt is waarop de aanschaf van dure machines rendabel is. Bovendien hebben machines het voordeel voor de werkgever dat ze 24 uur per dag kunnen werken, niet langdurig ziek worden en niet om meer loon vragen. Door het verplaatsen van arbeid naar het buitenland en het vervangen van arbeid door machines, wordt de werkgelegenheid minder.

Het minimumloon als bescherming

Het zijn juist de zwakkeren in de samenleving die lage lonen verdienen en die het minst goed voor zichzelf op kunnen komen. Voor deze mensen is het minimumloon een goede bescherming tegen uitbuiting door werkgevers. De vraag is echter of het minimumloon de enige manier is om deze mensen te beschermen. Als het voor de werkgever goedkoper is de werknemer niet in te huren en op een andere manier te zorgen dat het werk gedaan wordt, is de werknemer nog slechter af. Hij heeft dan geen werk en moet van een uitkering leven.

Arbeidsparticipatie of bijstand

Mensen met een uitkering lopen het risico in de armoedeval te lopen. Dit houdt in dat als ze gaan werken, ze netto niet meer of zelfs minder overhouden dan wanneer ze een uitkering ontvangen. Door te gaan werken lopen ze het risico bepaalde toeslagen kwijt te raken en moeten ze meer kosten maken. Als mensen door te werken netto meer overhouden dan wanneer ze een uitkering krijgen, zullen ze eerder geneigd zijn een baan te zoeken. Er moet echter wel werk zijn voor deze mensen.

Een alternatieve oplossing voor het minimumloon

Aanvulling door de overheid

Voor sommige werkzaamheden kan een bedrijf geen werknemer tegen het minimumloon inhuren. Dat is dan te duur voor wat het oplevert. Om toch deze baan niet verloren te laten gaan, kan een systeem ingevoerd worden waarbij de werkgever ontheffing van het minimumloon aanvraagt. De overheid vult dan het salaris van de werknemer aan tot het minimumloon. Op deze manier heeft de werknemer een baan waar hij voldoende voor krijgt. Bovendien heeft de werkgever een werknemer die hij niet meer hoeft te betalen dan hij kan missen. Ook hoeft de overheid geen volledige uitkering uit te betalen. Overigens zou dit alleen bedoeld moeten zijn als tijdelijke maatregel om de werknemer op weg te helpen naar een volwaardige baan.

Aanpassing van het belastingtarief

Een andere mogelijkheid is het belastingtarief in de eerste schijf zodanig te verlagen dat het inkomen netto gelijk is aan bruto. De grens tussen de eerste en tweede belastingschijf moet dan zodanig omlaag dat echt alleen de allerlaagste inkomens binnen de eerste schijf vallen. Bovendien moet het belastingtarief in de eerstvolgende schijf iets omhoog, om te compenseren voor de verlaging voor de lagere inkomens. Mensen die in de tweede of hogere belastingschijf vallen, zullen weinig merken van deze verschuiving.

Eventueel kan hierbij een minimumloon blijven bestaan, maar dat kan dan veel lager zijn dan het nu is. Het belangrijkste is dat mensen minimaal een bedrag ter hoogte van een bijstandsuitkering krijgen. Als ze niet zouden werken, zouden ze immers ook niet meer krijgen. De koppeling van de hoogte van bijstandsuitkeringen met het minimumloon moet dan wel losgelaten worden.

Alle artikelen in deze categorie: